پاورپوینت بررسی مبانی و روش های برنامه ریزی مسکن
بخشی از متن
ویژگی های کیفی مسکن مطلوب
معیارهای مسکن مطلوب به این محدود نمی گردد که: 
 
سرپناه و حافظ انسان در برابر شرایط نامساعد جوی و گزند حیوانات و احتمالا آسیب همنوعانش باشد. 
 و یا قیمت کم و مناسبی داشته باشد
و یا اینکه تأمین آن برای هر کس مقدور باشد . 
 
همه اینها لازمند ، لکن کافی نبوده و همه مسائلی نیستند که در تعریف مسکن مطلوب باید به آنها توجه شود .
 
 ویژگی های مشروحه زیر ، علاوه بر ویژگی های کمی و مادی (  همچون استحکام ، قیمت مناسب  و امثال آن )  هستند که برای مسکن مطلوب و مناسب زیست مطرح است .
1- توجه به انسان 
 2- امنیت و ایمنی 
3- محرمیت 
4- آرامش 
5- خلوت 
6- امکان ارتباط با طبیعت 
7- میانه روی 
8- احترام به حقوق دیگران 
9- وحدت جامعه 
10- احترام به خانواده 
 
 
توجه به انسان
 
انسان ، به تبع طبیعت ثلاثه خویش ( متشکل از بدن ، نفس و روح ) نیازهای سه گانه ای نیز دارد که هر یک از این نیازها به قلمرو خاصی از حیات تعلق داشته ، فراهم آوردن زمینه پاسخگویی به هر کدام ، به تناسب اهمیتی که دارد ، برای ایجاد زمینه تحصیل زندگی و حیاتی طیب و سازگار با طبیعت و فطرت انسان ضرورت دارد .
برای ایجاد زمینه تحصیل زندگی و حیاتی طیب و سازگار با طبیعت و فطرت انسان آنچه که در وهله اول اهمیت دارد ، تأمین توأمان  این نیازهاست : 
امنیت و ایمنی 
ویژگی های معماری مسکن مطلوب باید به گونه ای باشد که درجات مختلف  :امنیت را برای ساکنین فراهم آورد . این امنیت اعم  است از
 
- امنیت در مقابل بلایا و سوانح طبیعی و غیر طبیعی
- امنیت در برابر تجاوزات سایر آحاد جامعه
- امنیت در برابر اثرات ناشی از فعالیت های انسانی
 در جهت تأمین امنیت ، منظور داشتن عوامل زیر توصیه می شوند : 
مکانیابی مناسب مسکن نسبت به سایر عملکردهای شهری -
-  انتخاب مصالح مناسب که الزاما مصالح گرانقیمت نیستند
-  اتخاذ روش های مناسب ساخت
-  پیش بینی تمهیدات لازم برای تقلیل خسارت به هنگام وقوع سانحه
-  و مکانیابی مناسب مسکن در ارتباط با عملکردهای مولد انواع آلاینده ها به ویژه آلودگی هوا و آلودگی صوتی . 
 
 
 
بنابراین محرمیت مورد نظر برای مسکن مطلوب عبارت است از: 
 
 مصون بودن فضای داخل مسکن از دید بیگانگان
 
 
 برای مثال مکان هایی از مسکن مثل حیاط یا محل اجتماع خانواده و فعالیت های فردی باید از دید و دسترسی بیگانه در امان باشند .
 در حالیکه اطاق های فردی (  مثل اطاق خاص والدین ) باید از دید سایر اعضاء خانواده نیز به دور باشد .
 
وجود خلوت در محیط زندگی ، یکی از مهمترین ویژگی های کیفی محیط است که می تواند به ایجاد زمینه مناسب " رابطه انسان با خویش " بیانجامد .
 
علاوه بر آن ، آسایش خانواده و فراهم آمدن امکان ارتباط مناسب اعضاء آن با یکدیگر و حتی با سایر نزدیکان ، نیازمند خلوت مسکن است . 
 
بنابراین می توان خلوت را ویژگی خاصی از مسکن دانست که به تناسب نیاز فرد یا افراد و همچنین در رابطه با هر فعالیتی ، معنای خاص خود را خواهد داشت . 
 
برای مثال خلوت مورد نیاز برای عبادت با خلوت مورد نیاز برای برپایی محافل دوستانه و خانوادگی و یا مطالعه متفاوت خواهند بود .
 
    آنچه از تأکید تعالیم اسلام بر تفکر ، تدبر و تعقل در طبیعت و عناصر طبیعی به عنوان آیات الهی ، می توان استنتاج کرد ، توجه به طبیعت و عناصر طبیعی است .  همچنین یکی از ارتباطات انسان با عالم وجود ، ارتباط انسان با طبیعت است.
در ارتباط انسان با طبیعت توجه به چند نکته اهمیت دارد :
 □ تماس انسان با طبیعت باید در یک سلسله مراتب منطقی از واحد مسکونی تا کوچه ، خیابان ، محله ، شهر و حتی خارج  شهر ( طبیعت بکر ) برقرار باشد .
 
□ ملحوظ داشتن شرایط اقلیمی و محیطی در طراحی مسکن نقشی بسیار مهم ایفا می نماید و نکته مهم در این مقوله آن است که ابنیه به گونه ای طراحی شوند تا .نیاز به تنظیم کننده های مصنوعی شرایط محیطی به حداقل ممکن کاهش یابد
 
 
 
 : □ و سرانجام نکته مهم در ارتباط با بهره گیری از طبیعت عبارت است از
شناسایی قوانین حاکم بر طبیعت و استفاده از آنها در طراحی و برنامه ریزی محیط مصنوع و از جمله مسکن . 
 
 
 
 
 
 
این موضوع به وظیفه انسان به عنوان خلیفه الله اشاره دارد که در جهت حفظ امانت الهی باید اصول حاکم بر اعمالش را اصولی قرار دهد که در افعال و خلقت الهی مشاهده می شوند.
میانه روی
میانه روی که همان حرکت  در حد تعادل و اجتناب از افراط و تفریط است از کیفیاتی است که در به تعادل رساندن جامعه ایفای نقش می نماید .
 
.□ میانه روی عبارت از اجتناب از اسراف و تبذیر و لغو و بطالت است 
که در مقولاتی همچون:
 - انتخاب مصالح و شیوه های ساخت
 - تنوع فضاهای درونی مسکن
 و هر آنچه که بتوان آن را به عنوان خروج از تعادل ذکر کرد ، بروز می نماید . 
 
. □ اعراض و دوری  از میانه روی به عنوان ویژگی مؤمنین ذکر شده است
احترام به حقوق دیگران
مرعی داشتن حقوق سایر آحاد جامعه از جمله همسایگان تأثیری بسزا در شکل گیری مسکن مطلوب و ارتباط های مساکن مطلوب با هم خواهد داشت . 
 
این به آن معناست که : 
 
 مساکن مطلوب در عین حالی که امکان ارتباط مناسب را بین افراد خانواده فراهم می آورند از بروز مزاحمت های بصری ، صوتی ، روانی و امثال آن پیشگیری می کنند .
وحدت جامعه
طبیعی است که تعبیر مسکن ، منحصر به شکل داخلی بنای سکونت نبوده وعوامل خارجی را نیز که در ارتباط با سکونت هستند ( از جمله امکانات و خدمات شهری و حتی اثرات روانی اشکال ، رنگ ها و تناسبات عمارت ) در بر می گیرد .
 
 
 
 □ وجود تبعیض و بی عدالتی در توزیع امکانات و در دسترس مردم به آنها عاملی مهم در جهت خدشه به وحدت جامعه و بروز تضاد و دوگانگی بین مردم خواهد بود .
و بالعکس رفع تبعیض و قطب بندی شهر و گرایش به سمت عدالت ، زمینه را برای تقویت وحدت و همبستگی جامعه فراهم خواهد نمود .
 
□ در مقوله خاص مسکن مطلوب ، توجه به این نکته ضروری است که :
 مسکن و بویژه ظاهر ( سیما و کالبد ) آن به عاملی در جهت خدشه به وحدت جامعه منتهی نشود .  در این راستا ، توجه به مفاهیم و ارزش هایی هم چون  :
 
زیبایی ، سادگی ، تأکید بر هویت ملی و همچنین احتراز از تفاخر فردی ، اجتناب از خودنمایی  اجتناب از همشکلی با بیگانه ، و احتراز از اموری که سبب ترویج فردگرایی و خدشه به وحدت جامعه می گردند ضرورت دارد.  
 
توجه به این عوامل خواهد توانست تقویت کننده وحدت و همبستگی جامعه باشد .
 
 
احترام به خانواده
خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که ارتباط هایی با اعضاء خود و با جهان خارج دارد . هر یک از این ارتباط ها ، نیازمند فضایی مناسب برای فعالیت های 
فردی و جمعی است که در مسکن رخ می دهد . 
 
رابطه این فضاها  با یکدیگر و با فضای خارج و تناسبات آنها با ویژگی ها  و مختصات و اهدافی که برای خانواده مطرح است و همچنین تناسب آن با 
فعالیت های مرتبط ، موضوعاتی هستند که توجه طراحان را طلب می نماید .
 
 بنابراین مسکن مناسب ، شرایط مناسب را برای زیست ساکنین خویش به عنوان یک واحد بنیادین اجتماعی ( خانواده ) فراهم می نماید .
مبانی طراحی 
تجلی ویژکی های کیفی فوق الذکر در مسکن ومحیط مسکونی مناسب زیست ، رعایت اصولی در طراحی و برنامه ریزی مسکن را طلب می کند که از طریق مرعی داشتن آنها امکان تجلی بخشیدن به مسکن مطلوب فراهم می گردد .
 
 مقیاس انسانی 
 
□ در این مقوله تناسب و هماهنگی ابعاد ابنیه و فضاها با توان روانی انسان ، از اهمیت .ویژه ای برخوردار است
 □ ضمن آن که اطلاعات واصله از محیط به انسان باید وی را در جهت تعالی و .رشد ، هدایت وهمراهی نماید
 
 
مقیاس انسانی مورد نظر در معماری مسکن را در مقولاتی  همچون :
 
 - تناسب ابعاد فضاها با ویژگی های روانی و فیزیولوژیکی انسان
 
 - درجه نفوذ پذیری اصوات مزاحم در مقایسه با توان تحمل انسان 
 
- درجه نفوذ آلودگی هوا در مقایسه با وضعیت مجاز
 
- چگونگی تنظیم شرایط محیطی با ویژگی های فیزیولوژیکی انسان 
 
و در میزان پاسخگویی مسکن به ارزش های فرهنگی ساکنین آن می توان جستجو نمود .
کلیت
 
 
 
 
 
 
 
 
 
علیرغم وجود کثرت عناصر و اجزاء ، محیط ، در پی ایجاد وحدتی معنوی و کالبدی است .
 
اصل وحدت در کثرت
سلسله مراتب
:در رابطه با مسکن ، سلسله مراتب را می توان در دو درجه مورد بررسی قرار داد 
 
  سلسله مراتب بیرونی : به ارتباط داخل مسکن با سایر فضاها و عملکرد ها می پردازد.
 
.سلسله مراتب درونی : بر تبیین ارتباط عناصر داخل مسکن با یکدیگر متمرکز است
 
 
□ تأثیر اصل سلسله مراتب بر معماری مسکن ، به تبیین مراتب و نحوه ارتباط قلمروهای مختلف ( عمومی ، نیمه عمومی ، نیمه خصوصی و خصوصی ) می .پردازد و حد ، حریم ، فضاها و عناصرارتباطی هر یک را تعیین می نماید
و....